Rondje Hollandse IJssel. ( deel 1 )

                             

De Hollandse IJssel is een rivier in de provincies Zuid-Holland en Utrecht.. Een rivier die een enigszins boogvormige route aflegt tussen Nieuwegein en de Nieuwe Maas ten oosten van Rotterdam. ( Kralingseveer ) Vanaf Gouda, bij de waaiersluis tot aan de uitmonding van de rivier voorbij de Algrabrug, kan je aan de droogvallende slikvlakten zien dat dit gedeelte een getijdenrivier is ( een van de weinige zoetwater getijden rivieren in Nederland )

De aan een kant van de rivier liggende Schielands Hoge Zeedijk is een belangrijke dijk in Nederland, en strekt zich uit vanaf de Schie bij Schiedam tot de Gouwe bij Gouda.  De Schielands Hoge Zeedijk beschermt een gebied met 3 miljoen inwoners in Zuid-Holland tegen overstromingen. Schielands Hoge Zeedijk werd in de 13e eeuw aangelegd in opdracht van Aleid van Holland, gravin van Henegouwen, de dochter van graaf Floris IV van Holland..  Al vroeg in de geschiedenis moest er bij het ontginnen van het moerassige land rond de ijssel, een manier vinden om het overtollige water kwijt te raken. Er werden sloten en weteringen gegraven en er werden dijken aangelegd om het water tegen te houden. Er werden molens en later gemalen gebruikt om het water in de polders op peil te houden. Op en rond de Hollandse IJssel was er veel bedrijvigheid. vissers en schippers op het water en langs de rivier steenbakkerijen, scheepswerven en touwslagerijen. ( vooral bekend zijn de gele ijsselsteentjes, gebakken van de rivierklei ) in de polders was er vee en landbouw...

Ik heb zelf een groot deel van mijn jeugd doorgebracht langs de Hollandse IJssel. In Gouda bij de Mallegatsluis, Veerstal, Turfsingel en langs de uiterwaarden bij de kaarsenfabriek ( Unilever ) en Compaco, waar we speelden. Bij familie in Moordrecht. spelen bij het houten scheepswrak en de oude steenfabrieken bij Nieuwerkerk en Gouderak waar we op onze fietsjes naar toe gingen om te spelen. Later toen ik ging racefietsen was het rondje Hollandse IJssel een veel gemaakt rondje, tot nu toe word het rondje Hollandse IJssel, zeker nog 1 x per jaar gefietst..

We starten het rondje bij het Francois viaduct over de ringvaart bij Nieuwerkerk aan den IJssel en gaan linksaf de Hoge Schielandse Hoge Zeedijk West op. ( hier genaamd Kortenoord )                 Even verderop ligt aan de linkerkant verscholen tussen de bomen het in 1876 gebouwde stoomgemaal "Van Gennep" ( Kortenoord 106 ) het gemaal werd van 1876 tot 1972 gebruikt voor het droogmalen van de Zuidplaspolder. ( het is nu een woonhuis ) al eerder stond hier het gemaal IJserman.

 We volgen de dijk richting Moordrecht naar het gemaal Abraham Kroes, vernoemd naar de vroegere dijkgraaf (1944/1967) van de Zuidplaspolder...
Het gemaal is uniek omdat het zowel een poldergemaal als een boezemgemaal is. Het bemaalt de Prins Alexanderpolder en de Zuidplaspolder. De combinatie van polder- en boezembemaling is ondergebracht in één gebouw. Het bouwwerk is gerealiseerd in de periode 1968-1971 en verving twee stoomgemalen de Van Gennep en IJsserman uit 1876 aan het Kortenoord. In 1972 zijn deze buitenwerking gesteld. Vanuit de polder wordt het water circa 9 meter omhoog gepompt en vanuit de
boezem circa 4,5 meter. Het opgemalen water gaat via de perskoker onder de weg door naar de Hollandsche IJssel.

Enkele honderden meter verder ligt  De Snelle sluis van Moordrecht. ( De oude sluis en de nieuwe ) de sluis word gebruikt voor de verbinding tussen de ringvaart van de Zuidplaspolder met de Hollandse IJssel. de nieuwe sluis heeft een doorvaarthoogte van 2.40 meter, dus alleen geschikt voor de kleine pleziervaart.. Het sluizencomplex vormt de enige scheepvaartverbinding tussen de Hollandsche IJssel en de ringvaart rond de Zuidplaspolder. Het maakt als zodanig deel uit van de officiële vaarroute Hollandsche IJssel - Rotte - Nieuwe Maas. Deze vaarbinding was in vroegere jaren een belangrijke verbinding voor de beurtschippers om vanuit onder andere Moerkapelle-Zevenhuizen en Nieuwerkerk aan den IJssel naar de grote steden (Gouda en Rotterdam) te varen voor de handel...

Boven en onder de oude sluis..

                                                                Hier onder de nieuwe sluis..

Beneden op de Westringdijk van de ringvaart bij Moordrecht, staat nog een restant van een van de molens van de Zuidplaspolder.  Van de vele molens die hier langs de IJssel hebben gestaan, is deze de enige die is overgebleven van deze polder bij Moordrecht. ( Molenstomp )

Net voor het dijkdorp Moordrecht ligt een houten scheepswrak in de IJssel. het wrak ligt er al sinds 1960 en is begroeid met planten.  Alleen bij eb is het wrak te zien..   ( het houten scheepswrak was kocht om te slopen voor brandhout, maar is vanwege vervoersproblemen hier blijven liggen )

Moordrecht..

Moordrecht is een ‘dijkdorp’ aan de Hollandsche IJssel. Het heeft een historische dorpskern, waarvan een groot gedeelte door het Rijk is aangewezen tot beschermd dorpsgezicht.  In totaal telt Moordrecht 22 rijksmonumenten, waaronder de KVT toren uit 1924 bij de Hollandsche IJssel, het voormalig gemeentehuis (tweede helft 19e eeuw), de Dorpskerk (1657) en de parochiekerk van de Sint Jan Onthoofding (1860).  Moordrecht ligt aan de Hollandsche IJssel, met aan de overkant Gouderak. Tussen beide plaatsen wordt een veerverbinding onderhouden.

De Koninklijke Vereenigde Tapijtfabrieken te Moordrecht (K.V.T.) werd op 25 maart 1919 opgericht. Dit was het resultaat van een fusie tussen de Koninklijke Deventer Tapijtfabriek te Deventer, de 's-Gravenhaagsche Smyrnatapijtfabriek te Den Haag en de Koninklijke Kralingsche Tapijtfabriek 'Werklust' van de firma W. Stevens & Zn. te Rotterdam.
De KVT produceerde tapijten, lopers, karpetten en matten van wol en kokos.
De jaren vijftig en zestig vormden een bloeiperiode voor de KVT. Het bedrijf speelde een belangrijke rol in het Moordrechtse leven. Een groot deel van de inwoners van Moordrecht werkte in de fabriek, het bedrijf bouwde woningen en een badhuis voor de werknemers en het bezat een bloeiende personeelsvereniging en een eigen fanfare. In 1995 ging de toenmalige eigenaar failliet. Het fabriekscomplex in Moordrecht werd verkocht en afgebroken en heeft nu plaatsgemaakt voor woningbouw. Alleen de watertoren, die de KVT had laten bouwen en die behalve het bedrijf zelf ook lange tijd de gemeente Moordrecht van water voorzag, is blijven staan.

                                           De veerverbinding tussen Moordrecht en Gouderak..

De KVT Watertoren werd gebouwd in 1923 en hoorde bij de Koninklijke Verenigde Tapijtfabriek en zorgde vele jaren voor de watervoorziening van de fabriek en de inwoners van Moordrecht...

Vanaf Gouda, zicht van de Schielandse Hoge Zeedijk Oost richting Moordrecht.

De Julianasluizen..

Verder over de Schielandse Hoge Zeedijk Oost, komen we aan bij Gouda, hier zijn de Julianasluizen.. Hier is ook de splitsing met de Gouwe    ( de vaarweg naar Amsterdam ) Gouda was vroeger al een belangrijk knooppunt van waterwegen. Het is de plek waar de Gouwe en de Hollandse Ijssel samenkomen. De stad dankt er zijn bestaan aan.  De Gouwe en de Hollandse Ijssel maakten vanaf de middeleeuwen deel uit van de scheepvaartverbinding tussen Dordrecht en Haarlem/Amsterdam.

Vanaf de 18e eeuw maakte het scheepvaartverkeer gebruik van de Mallegatsluis aan de rand van de Goudse binnenstad. Deze sluis groeide in de 19e eeuw uit tot een van de drukste sluizencomplexen van ons land.  Begin twintigste eeuw liep de situatie uit de hand, de Mallegatsluis had wachttijden van soms dertig uur..

Er werd besloten tot de aanleg van een nieuwe scheepvaartverbinding, het Gouwekanaal tussen de IJssel en de Gouwe, en daarbij ook met de bouw van een nieuwe grotere schutsluis en de bouw van een groot dieselgemaal, ter vervanging van de Mallegatsluis en het stoomgemaal Hanepraai bij de veerstal..
De oude Julianasluis is gebouwd tussen 1932 en 1936. De nieuwe 2e Julianasluis werd gebouwd in 2013/2014..  De oude sluis is een rijksmonument..

Het Dieselgemaal  Mr. P.A. Pijnacker Hordijk gemaal (1935/1936)  tussen de IJssel en het Gouwekanaal.. Was een vervanging voor het stoomgemaal bij de Hanepraaisluis. Dit lag meer naar het oosten in de stad en loosde water van de Gouwe via de Fluwelensingel op de Hollandsche IJssel. Veel van het graafwerk voor de sluis en de beide kanalen is in de crisistijd met de hand, spa en kruiwagen uitgevoerd door werklozen, in het kader van de Werkverschaffing.   1935
Tussen de sluis en het gemaal ligt de nieuwe rondweg met brug naar de Krimpenerwaard..

                                            Inlaat van het Dieselgemaal  Mr. P.A. Pijnacker Hordijk..

Vlak voor de Julianasluis gaat de Hollandse IJssel met een haakse bocht naar links, en loopt dan verder langs Gouda. na het dieselgemaal staan er een aantal fabrieken direct langs de IJssel. De oude machinefabriek Broere&Lether, Compaxo, en Croda de oude kaarsenfabriek.. De in 1853 opgerichte stearinekaarsenfabriek aan de Schielandse Hoge Zeedijk.. De kaarsenfabriek was al die jaren een belangrijke werkgever in Gouda ( Nu Croda )

                                       De nieuwe brug over de Hollandse IJssel bij de Julianasluis..

Gouda...

Gouda ligt bij de samenvloeiing van de rivieren de Gouwe en Hollandse IJssel. Mede dankzij de binnenvaart over deze rivieren groeide Gouda in de middeleeuwen uit tot een belangrijke stad. In 1272 kreeg de stad stadsrechten en aan het eind van de middeleeuwen was Gouda uitgegroeid tot de vijfde stad van Holland. In de binnenstad is nog altijd een groot aantal historische en monumentale gebouwen te vinden, waarvan het Stadhuis en de Sint-Janskerk waarschijnlijk de beroemdste zijn.  >>>>>     http://www.dbnl.org   --  en  www.oudgouda.nl voor meer info.

Hier staat de watertoren van Gouda die is gebouwd in 1883. De watertoren heeft een hoogte van 33,15 meter. De watertoren is een rijksmonument..

                                      Zicht vanaf de Gouderaksedijk/Veerstalblok op de oude kaarsenfabriek..

De oude monding van de Gouwe, bij de mallegatsluis, veerstal, oude haven ingang, en molen t, slot. ( rechts is nog een uniek stuk zelling te zien )

De Mallegatsluis is een schutsluis met hefdeuren tussen de Hollandsche IJssel en de Turfsingel, met doorvaart naar de Gouwe. Vanaf vroegere jaren was de Mallegatsluis al een belangrijke binnenvaartroute, de route ging eerst via de oude haven door de binnenstad. Maar omdat de schepen groter werden was er een nieuw sluis bij de turfsingel nodig.. De sluis is in de loop der eeuwen diverse malen verplaatst en vernieuwd. De Mallegatsluis is erkend als een gemeentelijk monument.
Naast de sluis staat het Schipperswachtlokaal ‘Het IJsselhuys’ uit 1912.. aan de andere kant van de sluis staat de sluiswachterswoning..  Schippers die voor de Mallegatsluis moesten wachten konden aan de Veerstal hun inkopen doen. Hier waren onder meer zeilmakerijen, levensmiddelenzaken en kroegen te vinden. Een strook oude stenen naast de sluis markeert de plek waar vroeger de stadsmuur stond. Een van de torens is gedeeltelijk opgemetseld en ook van de Rotterdamse Poort en de Veerstalpoort zijn stukjes te zien... Achter de sluis ligt nu de Museumhaven, de ligplaats van originele, monumentale oudhollandse scheepstypen die het beeld op het water van begin 1900 bepaalden..

De Museumhaven bij de turfsingel en mallegatsluis..

Op de voorgrond van de foto is nog een uniek stuk zelling te zien.  Dit zijn buitendijkse stroken grond die werden uitgespaard bij het afgraven van de klei voor de steenbakkerijen. Hier tegenover de Veerstal is nog een zelling te zien in haar oorspronkelijke staat...

Al in 1389 was er sprake van een 'Tollenhuuse' gelegen aan de westzijde van de Haven te Gouda. Omdat de scheepvaartverbinding tussen de zuidelijke en de noordelijke steden in Holland via Gouda  plaatsvond was de tolheffing een lucratieve aangelegenheid. Niet alleen de tolgelden waren hierbij van belang, maar ook de bestedingen van de schippers tijdens de lange wachttijden in de stad. Het kasteel van Gouda (afgebroken in 1577) gelegen aan de oostzijde van de Haven zorgde voor de noodzakelijke bescherming van het tolhuis. Op aandringen van Willem van Oranje werd in 1577 de Mallegatsluis gebouwd, waardoor de oorlogsschepen sneller in staat waren Gouda te passeren. Door de invloed van het getij vanuit zee, werden vroeger de grachten in de stad met vers water doorgespoeld, ofwel geschuurd..  In 1615 werden ter hoogte van het Tolhuis sluisdeuren aangebracht om het dichtslibben van de Haven tegen te gaan.

Het tolhuis met sluis...

De IJsselhaven of Havensluis genoemd. Deze sluis grenst direct aan de Hollandse IJssel. Tot de bouw van deze sluis was de invloed van eb en vloed in de stad dus steeds aanwezig. in de doorvaart naar de Gouwe, waren vroeger meerdere sluisen aanwezig'. De Donkere sluis was al gebouwd in de 13e eeuw, mogelijk zelfs 11e eeuw en is de oudste sluis van Gouda. De Amsterdamse sluis, (van 1436) of het 'Amsterdams Verlaat' ( de Sluiswachterswoning met Tolhuis is een rijksmonument )

In 1851 werden er in de sluizen van Gouda 18.049 schepen geschut en in 1869 was dit getal gestegen tot 44.169 schepen en 5905 stoomboten.

 De oude sluizen in de Gouwe ( binnenstad van Gouda )

De oude sluizen in de Gouwe ( binnenstad van Gouda )

Naast de oude havensluis bij de punt, staat  De molen 't Slot, gebouwd in 1582 op de fundamenten van het kasteel dat in 1577 was gesloopt. In de zeventiende eeuw werd deze molen vervangen door een stenen molen, die op 4 april 1831 afbrandde. De huidige molen dateert van 1832. Het is een ronde stenen stellingmolen, die vroeger dienst deed als korenmolen...

Langs de Hollandse IJssel waren er scheepswerven..  in 1819 een scheepswerf “Het Kromhout” aan de Rotterdamse Dijk.. en Werf de firma Dirk Borkus en Compagnie. en waarschijnlijk nog een aantal.

Omdat het IJsselwater veel schoner en kalkarmer was dan het veen- en polderwater elders in Holland, hadden zich al in de achttiende eeuw blekerijen in Gouda gevestigd.  In Gouda was er al in de middeleeuwen een aardewerkindustrie. Verder waren er in Gouda, garen en touwindustrie, kaarsenindustrie, pijpenmakerijen.. en zeepfabrieken/zeepziederij en niet te vergeten de Goudse kaas.

     Werknemers van de kaarsenfabriek in 1904..                     en de zeepfabriek/zeepziederij...    

                                                   Het hofje achter molen de rode leeuw..

                                                           Het kasteel van Gouda in 1575..

Even verder op staat de vernieuwde sluis op de Goejanverwelledijk.. De eerste Hanepraaisluis aan de IJssel werd in 1535 gebouwd. Deze sluis was nodig om het overtollige water van de Gouwe via de Fluwelensingel, een van de singels rondom de stad, te lozen op de Hollandsche IJssel.
De sluis werd in 1855 afgebroken en vervangen door een nieuwe sluis. Er werd ook een nieuw stoomgemaal gebouwd..

Het imposante stoomgemaal werd in 1855 in opdracht van hoogheemraadschap Rijnland gebouwd tussen Hanepraaisluis en Houtmansplantsoen, en deed tot 1936 dienst. In dat laatste jaar was het overbodig geworden, toen het dieselgemaal ‘Mr.Pijnacker Hordijk’ nabij de julianasluis werd gebouwd.
Het stoomgemaal bezat zes indrukwekkende schepraderen, die met een toerental van vier-en-een-halve omwenteling per minuut, een capaciteit van gemiddeld 682 m³ per minuut en maximaal 812 m³ per minuut had.

Op de fundamenten van het gemaal werd een voetbrug gebouwd, die nu het Houtmanplantsoen verbindt met de Fluwelensingel.

Luchtfoto 1928,   mallegatsluis, oude haven en rechts het in 1937 afgebroken Stoomgemaal..

Noot:   De Hollandsche IJssel was oorspronkelijk een zijarm van de Lek, die voorbij Vreeswijk begon. Doordat de Lek een grotere rivier werd en de ontginning van het Hollandse veengebied om een gedegen afwatering vroeg, is in 1285 de rivierarm op last van Graaf Floris V afgedamd. Sindsdien wordt de Hollandsche IJssel hoofdzakelijk door gegraven wateren gevoed.
Sommige bochten waren bijna haaks waardoor de rivier slecht bevaarbaar was. Rond 1940 is de IJssel genormaliseerd.
Het getij in de Hollandsche IJssel dringt steeds vanuit de Noordzee door tot de Waaiersluis in Gouda. Het verschil tussen eb en vloed is zomers circa 1.80 meter en in de winter kan het verschil wel tot ruim 3 meter oplopen. De Hollandsche IJssel is ook landschappelijk van belang en is daarnaast, in aansluiting op het Gouwekanaal, een belangrijke schakel in het scheepvaartverkeer tussen de havens van Rotterdam en Amsterdam...

We gaan verder naar de  Haastrechtse brug die de provinciale weg N207 naar de Krimpenerwaard over de getijde rivier de Hollandsche IJssel verbind. langs de brug gaan we verder de Goejanverwelledijk op, langs de begraafplaats op de uiterwaarde. Hierna komt de Waaiersluis.

De Waaiersluis is een sluiscomplex met een schutsluis en een spuisluis in de Hollandsche IJssel, tussen de rivier en het gekanaliseerde deel van de rivier. Tot hier komt de Eb en Vloed vanuit zee.. De sluis is bijzonder, omdat hier voor het eerst een waaiersluis in een vaarweg werd toegepast. Aan de waaierdeuren heeft de Waaiersluis zijn naam te danken. De schutsluis heeft verder vier paar puntdeuren, namelijk in beide sluishoofden een paar ebdeuren en een paar vloeddeuren. De waaierdeuren bevinden zich in het tussenhoofd. Door deze constructie kan zowel tijdens hoogwater als tijdens laagwater geschut worden.De schutkolklengte is 26,00 m en de wijdte 6 m. Er ligt over de kolk naast de buitendeuren een draaibrug.

De sluis wordt voornamelijk nog gebruikt door de pleziervaart, begin deze eeuw passeerden jaarlijks zo'n 8000 plezierjachten de sluis. Schepen die wel qua breedte, maar niet qua lengte in de kolk passen, kunnen de sluis passeren bij gelijk water of zelfs met een klein peilverschil. Bekend is van oudsher dat er kan worden afgeschut tot enkele tientallen centimeters verschil.
De waaierdeuren in de Waaiersluis bij Gouda zijn nog in werking en worden ook nog wel een enkele keer gebruikt. Wanneer bijvoorbeeld de spuisluis buiten werking is, kan met behulp van de waaierdeuren via de schutsluis gespuid worden... Vanaf Gouda naar de monding van de IJssel is de Hollandse IJssel een aanzienlijk bredere stroom, met aan beide zijden vele zellingen. voorbij de waaiersluis richting Haastrecht is de rivier meer gekanaliseerd en veel smaller met aan een kant de uiterwaarden..

Haastrecht/Hekendorp..

Verder over de Goejanverwelledijk richting Haastrecht. hier staat "Gemaal Stein" In 1883 werd de windbemaling in de polder Stein vervangen door stoombemaling.  De eveneens uit 1883 daterende centrifugaalpomp is van de Engelse fabrikant Gwynnes. In het jaar 1949 werd het gemaal geëlektrificeerd. Na het gemaal word de dijk "Steinsedijk" genoemd naar de Steinsepolder...

Het Land van Stein heeft ooit aan de Heer van Stein behoord. Een overeenkomst van 17 Januari 1478 wordt beschouwd als de stichtingsbrief van de polder "het Land van Stein". In die brief wordt ook gerept over het stichten en in stand houden van een watermolen met boezem. Al sinds 1478 is de polder Stein dus een bemalen polder. De watermolen stond ten zuiden van de huidige spoorlijn aan de westkant van de polder aan de Tiendweg. Het water werd uitgeslagen op een boezem die door een bekading was omgeven. Van daaruit werd het water door een uitwateringssluis (dijkheul) op de Hollandse IJssel geloosd. Door steeds verdere inklinking van de polder moest er op een gegeven moment bij de bestaande schepradmolen een 2e schepradmolen gebouwd worden vanwege problemen met de bemaling. Door de bouw van een 2e molen kon men het water uit de bergboezem op een kleinere voorboezem bij de IJsseldijk malen. Op die manier ontstond er een getrapte bemaling via de onder- en bovenschepradmolen, en kon het water probleemloos op de Hollandse IJssel worden geloosd. In 1883 werd de windbemaling vervangen door een stoomgemaal. De polder Stein heeft in tegenstelling tot vrijwel alle polders tussen de Oude Rijn en Hollandse IJssel, altijd zijn afwatering op de Hollandse IJssel gehad.

De brug over de de Hollandse IJssel in Haastrecht..

Verder over de Steinsedijk komen we langs Haastrecht en gaan richting Hekendorp ( een klein  gedeelte van Haastrecht is gebouwd op de uiterwaarden van de IJssel ) Aan de linkerkant van de Steinsedijk staan vele oude boerderijen.. De Twee Hoeven is een boerderij onderaan de Steinsedijk te Haastrecht. De boerderij is 400 jaar oud, en gebouwd op koeienhuiden.. Aan de Steinsedijk te Haastrecht stond vroeger ( al voor 1488 ) het klooster van de Reguliere Kanunniken van Holland. die in 1549 geheel door brand werd verwoest. Met de nog bruikbare stenen van het afgebrande klooster werd op een stuk grond naast het vroegere klooster een boerderij gebouwd, de hofstede Kloosterstein. Deze brandde in 1900 af, waarna op dezelfde plek een nieuwe boerderij werd gebouwd.  zie de Boomgaard langs de Steinsedijk te Haastrecht, waar vroeger het Emmausklooster stond Verscholen achter de bomen ligt nu boerderij `t Klooster ( Steinsedijk 5 )

Even voor het gehucht Hekendorp ligt de Enkele Wiericke..De Enkele Wiericke is een bijna acht kilometer lang kanaal gegraven in 1364 om het overtollig water van de Oude Rijn te kunnen lozen op de Hollandse IJssel. De Enkele Wiericke loopt van Fort Wierickerschans tot tegenover het klooster Sint-Gabriël in Haastrecht, aan de Hollandse IJssel

Parallel aan de Enkele Wiericke ligt even verder op de Dubbele Wiericke.  de Dubbele Wiericke (die hier begint als Langeweidse Boezem en acht kilomer noordwaarts uitkomt in de Oude Rijn) Hier bij Hekendorp ligt de Goejanverwellesluis naar de Hollandse IJssel. Deze sluis wordt nog met de hand bediend. De sluis en de Dubbele Wiericke stammen al uit 1366. Dit vroeger drukbevaren kanaal verbindt de Hollandse IJssel met de Oude Rijn. De Dubbele Wiericke en de aan de andere kant van het dorp gelegen Enkele Wiericke vormden samen een onderdeel van de voormalige Hollandse Waterlinie, wat inhield dat in oorlogstijd het land in de omgeving onder water kon worden gezet.

Hekendorp ligt op de noordelijke oever van de Hollandse IJssel ( Provincie Utrecht ) Hekendorp is vooral bekend geworden in de geschiedenis, door het gevangen houden van Wilhelmina van Pruisen. Wilhelmina van Pruisen was in de Vlist bij de Vrouwenbrug gearresteerd toen zij onderweg was naar Den Haag, om zich met de revolutie in 1787 te gaan bemoeien, wat haar verboden was.

We gaan verder aan de andere kant van de Hollandse IJssel, hier keren we en gaan terug over de IJsseldijk van de Krimpenerwaard naar de monding van de Hollandse IJssel bij Krimpen a/s IJssel.

Het fiets en wandelbruggetje "Wilhelmina van Pruissenbruggetje" over de IJssel naar Haastrecht.

Aan de andere kant van de Hollandse IJssel staat het klooster Sint-Gabriël met de kerk van de paters Passionisten.... ( Het klooster en de kapel zijn gebouwd in de jaren 1921 en 1922 )

Na het klooster komt de oude speeltuin de "Kleine Betuwe"al meer dan 75 jaar in de verre omtrek een begrip..  Mijn vader ging hier hier al spelen, en menig schoolreisje ging hier heen..

De provincialeweg ligt hier bovenop de dijk..

Hierna gaan we verder over de provincialeweg Oost, terug richting Haastrecht. daar staat aan de linkerkant "Gemaal De Keulevaart" Het gemaal is vernoemd naar de polder Keulevaart ( polder Lopikerwaard ) de polder, die op zijn beurt weer is vernoemd naar de familie Van der Cuul. Deze familie behoort tot de pioniers die het gebied in de twaalfde eeuw ontgonnen. Eerst door molens en later door het gemaal, werd het water uit de Lopikerwaard geloosd op de Hollandsche Yssel.. Langs de provinciale weg staan vele oude boerderijen.

De historische naam van Haastrecht is Havekesdrecht. Haastrecht ontstond rond 1100 op de plaats waar het veenriviertje de Vlist uitmondt in de Hollandsche IJssel. De Vlist was een belangrijke scheepvaartroute van Schoonhoven naar de Hollandse IJssel.  Haastrecht heeft in 1396 stadsrechten gekregen. In Haastrecht bevond zich de sluis die beide rivieren met elkaar verbond. Het water werd geloosd via de havensluis. Deze bleef bestemd voor de, vrije uitwatering op de IJssel. Deze sluis gaf ook doorvaart aan wat kleinere schepen. en hier was ook de Grote haven.. Dit was een aanlegplaats voor de groter schepen. Op de sluis stond een hefboom om de vracht over te laden. Aan de overzijde van de Hoogstraat lagen andere schepen gereed om de vracht te vervoeren over de Hollandsche IJssel.   De sluis werd gedicht in 1908 en de Grote Haven werd gedempt in 1969.  In het centrum van Haastrecht ligt een brug over de IJssel.. Ook het jaagpad ligt nog langs de IJssel.
Haastrecht telt 68 rijksmonumenten. De meest opvallende zijn het Museum Bisdom van Vliet, de Barnabaskerk, de Nederlands Hervormde Kerk en het gemaal van de Hooge Boezem..

Het gemaal "De Hooge Boezem" werd in 1872 gebouwd als hulpgemaal, ter ondersteuning van een zevental windmolens. Het gemaal pompte het polderwater van de Krimpener- en Lopikerwaard, in de Hollandse IJssel.. eerst vanuit de hoge boezem, later rechtstreekst vanuit de Vlist. De Hooge Boezem heeft een belangrijke plaats in de bemalingsgeschiedenis van Nederland.. De molens die er gebouwd werden behoorden tot de eerste van Nederland en het systeem van tweetrapsbemaling met een dubbel boezemsysteem was uniek in Nederland..

Via de provincialeweg West ( N228 ) komen we langs de Haastrechtse Molen "Molen van Polder Beneden Haastrecht" Het is een ronde stenen stellingmolen gebouwd in 1862, en staat op de IJsseldijk. Deze poldermolen is eigendom van het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. De molen bemaalt elektrisch of op windkracht de polder Beneden Haastrecht. Voor de bemaling heeft de molen een vijzel... Het is de enige maalvaardige ronde stenen poldermolen met stelling in Nederland.. Tot 1988 was dit de enige nog in Nederland bestaande stenen poldermolen met stelling. De molen doet nog altijd dienst. Per minuut kan 33.000 liter water vanuit de Polder Beneden Haastrecht (ca. 310 ha. groot) worden overgepompt in de Hollandse IJssel. Wanneer er onvoldoende wind is, kan een beroep worden gedaan op de elektromotor, die in 1971 werd geplaatst, Deze motor drijft een vijzel aan met een doorsnede van 1.35 m

Hierna komen we bij de Haastrechtse kant van de waaiersluis..
Even verderop ligt de rotonde bij de Haastrechtse brug naar Gouda.

Hier is het buurtschap Stolwijkersluis, dit behoort tot de gemeente Gouda.. Hier ligt ook de Stolwijkerschutsluis in Gouderaksedijk.  De sluis is één van de verst landinwaarts gelegen zeewaterkerende sluizen. Ze is in 1799 gebouwd om de doorvaart via de Stolwijksevaart naar de Krimpenerwaard mogelijk te maken. De sluis in de periode 1831-1889 buiten gebruik geweest. Daarna heeft de sluis tot 1988 een functie gehad voor vervoer van onder andere landbouwproducten. Na de Tweede Wereldoorlog werd de sluis gebruikt om puin uit het gebombardeerde Rotterdam naar de Krimpenerwaard te vervoeren...

                           Hierboven de doorvaart naar de Stolwijkersluis, vanaf Gouda gezien..

 Hierna gaan we verder over de Gouderaksedijk, we rijden nu vlak langs de Hollandse IJssel....  Het eerste gedeelte van de dijk heet Veerstalblok, genoemd naar de polder naast de dijk. De polder is met zijn smalle weidekavels een kenmerkend deel van het veenweidegebied. Vóór 1525 had het Veerstalblok een eigen wipmolen aan de Tiendweg. Langs de Gouderaksedijk liggen ook een aantal oude boerderijen... ( ook nog van net na 1700 ) een aantal oude boerderijen zijn gesloopt om plaats te maken voor een nieuwe rondweg..De meeste oude boerderijen van voor 1850 waren aan de voet van de dijk gebouwd, omdat daar een harde kleilaag aanwezig was..  Als bouwmateriaal is voor bijna al de oude boerderijen het IJsselsteentje gebruikt..

Deel 2 van een rondje Hollandse IJssel later in een volgende Blog..